Bitcoin và những cuộc ly hôn

Francis deSouza là giám đốc điều hành một công ty công nghệ, đã mua hơn 1.000 Bitcoin trước khi ly thân năm 2013. Ông mất nửa trong số này khi một sàn giao dịch tiền ảo nổi tiếng sụp đổ. Sau ba năm tranh tụng, năm 2020, tòa án phúc thẩm ở San Francisco phán quyết deSouza đã không khai báo trung thực về các khoản đầu tư tiền ảo giá trị lớn và phải chia cho vợ hơn 6 triệu USD.

Trong giới tư pháp, vụ tranh tụng của gia đình deSouzas được xem là vụ ly hôn đầu tiên có liên quan đến Bitcoin. Những tranh chấp hôn nhân tương tự như vậy ngày càng phổ biến. Các đôi cáo buộc đối phương lừa dối và quản lý sai tài chính.

Nhiều loại ví điện tử được sử dụng để tích trữ. Ảnh: New York Times

Các luật sư cho biết, trong một số trường hợp, người vợ/chồng khai báo không đầy đủ tài sản hoặc cố che giấu tiền trong ví điện tử. “Ban đầu, tài sản nằm dưới đệm, sau đó là trong tài khoản ngân hàng còn bây giờ là tiền ảo”, Jacqueline Newman, một luật sư ly hôn ở New York, người có khách hàng đa phần giàu có, cho hay.

Sự phát triển của tiền ảo tạo ra phương tiện trao đổi hữu ích cho những kẻ lừa đảo và tội phạm. Tuy vậy, các giao dịch được ghi lại trên sổ cái công khai (blockchains) cho phép các nhà phân tích theo dõi.

Paul Sibenik, một nhà phân tích pháp y cho biết công ty điều tra CipherBlade của anh đã nghiên cứu khoảng 100 vụ ly hôn liên quan đến tiền ảo trong vài năm qua. Trong nhiều trường hợp, anh lần ra hơn 10 triệu USD tiền ảo mà người chồng giấu vợ.

Vợ chồng deSouzas kết hôn vào tháng 9/2001. Ông deSouza bắt đầu đầu tư tiền ảo từ tháng 4/2013, khi mua khoảng 150.000 USD Bitcoin. Cuối năm đó, hai vợ chồng ông ly thân, deSouza thừa nhận sở hữu Bitcoin. Vào thời điểm họ phân chia tài sản (năm 2017), giá trị khoản đầu tư đó đã tăng lên 21 triệu USD. Tháng 12/2017, ông deSouza cho biết đã đầu tư gần một nửa số tiền nói trên vào sàn giao dịch Mt.Gox, vốn đã bị sập vào năm 2014.

Mark DiMichael, một nhà điều tra pháp y, giúp các luật sư ly hôn theo dõi các tài sản tiền ảo bị mất tích hoặc bị che giấu. Ảnh: New York Times

Các luật sư của người vợ cho rằng ông deSouza không đề cập đến số Bitcoin bị mất trước đó. Ngoài ra, ông chồng đã tiêu tốn hàng triệu USD của cả hai vợ chồng mà không công khai với bà Erica. Các luật sự suy đoán ông deSouza có thể còn tích trữ những khoản khác.

Tòa phúc thẩm kết luận ông deSouza đã vi phạm các quy tắc trong quá trình ly hôn, khi không báo đầy đủ cho vợ các khoản đầu tư. deSouza bị yêu cầu bồi thường cho vợ một nửa số Bitcoin sở hữu trước khi Mt.Gox bị sập.

Vài năm trước, Nick Himonidis, một nhà khoa học pháp y ở New York, tham gia giải quyết một vụ ly hôn mà vợ tố chồng khai gian khoản tiền ảo nắm giữ. Được sự cho phép của tòa, Himonidis đến nhà người chồng và lục soát máy tính. Vị luật sư tìm thấy một ví điện tử chứa khoảng 70.000 USD tiền Monero.

Trong một vụ khác, Himonidis phát hiện người chồng chuyển hai triệu USD tiền ảo ra khỏi tài khoản trên sàn giao dịch Coinbase. Một tuần sau khi đệ đơn ly hôn, anh ta đã chuyển số tiền trên vào ví điện tử và rời khỏi Mỹ.

Tòa án có thể yêu cầu sàn giao dịch tiền ảo cung cấp thông tin. Tuy nhiên, ví điện tử không chịu sự kiểm soát nào, chỉ có thể truy cập khi chủ sở hữu cung cấp mật khẩu duy nhất họ tạo. Không có mật khẩu này, tiền của người chồng thực sự nằm ngoài kiểm soát của vợ.

Tuy vậy các giao dịch vẫn có thể là nguồn thông tin có giá trị. Năm 2020, Gregory Salant, luật sư ly hôn ở White Plains, đã làm việc với một nữ khách hàng nghi chồng che giấu một khoản tiền ảo.

Salant gửi giấy đòi hầu tòa đến sàn Coinbase và được hồi đáp bằng một bản dữ liệu máy tính khó hiểu. Sau khi thuê một chuyên gia pháp y để dịch thông tin, luật sư này phát hiện người chồng đã thực hiện hàng loạt khoản thanh toán cho các ví điện tử có liên kết với trang web đen dính líu đến ma túy và nhiều hàng hóa bất hợp pháp.

Anh ta cũng chuyển gần 225.000 USD tiền ảo đến các địa chỉ ẩn danh khác. Cuối cùng, để giải quyết tranh chấp, một số tài sản của người chồng đã phải chia cho vợ.